Moïse-Léna Jean-Louis tout moun konnen sou non Tinana te chanpyon konkou Miss Haiti International nan lanne 2021. N ap raple, konkou sa a te gen 2 pati ladan l, li te patisipe nan premye a, aprè lè l fin genyen l, li pa t deside patisipe nan dezyèm nan paske li te satisfè ak pati sa a li te chanpyon an. Patisipasyon l te fasilite l devlope yon platfòm ki pale sou koze byennèt fizyolojik pou timoun ki nan lekòl an Ayiti epi jwenn rekonesans Anbasad Ayisyen ki chita kò l nan vil Manhattan nan peyi Etazini. Li enpòtan pou n ajoute li gen yon diplòm bakaloreya 4 lanne etid inivèsitè nan Wagner College, ak lonè nan Cum Laude nan vil Nouyòk, li te fè 2 lanne nan Oriental Blvd tou nan Kingsborough Community College.
« Kounye a mwen fokis sou agrandi sa m ap fè sou plan entèlektyèl mwen yo paske se konsa a mwen ka prepare m pou m fè pati aktè k ap travay nan devlopman sektè ki an rapò ak kèk enfrastrikti, tankou lopital, tribinal, lekòl ansanm ak bank yo. M ap travay pou m fè pati moun k ap devlope, chak jou, pou Ayiti gen yon chanjman dirab ki baze sou proteksyon lavi moun yo nan tout espas nan peyi a », se sa a Tinana eksplike.
Ansyen mis lan fè konnen fanmi l yo kontan anpil lè yo wè moun li vin ye a depi avan e aprè l te fin genyen konkou sa a. Li kontinye pou l di se pa sèlman fanmi l ki manifeste tout lanmou yo ak lajwa yo pou sa a, men gen anpil moun nan vil “Petit-Trou-de-Nippes” ki pa kache santiman yo pou sa l te akonpli kòm Miss Haiti International 2021.
Moïse-Léna fèt yon 10 me andedan lakou granpapa l sou bò manman l, Pradel Leriche, nan yon zòn ki pote non Carrefour Cadet nan vil “Petit-Trou-de-Nippes”. Tinana se non jwèt, non manman l, Elza Leriche Jean-Louis te ba li an blag nan fanmi an akoz grann matant li, Elisena Mettelus. Yo te konnen l sou non «Tant Nana» nan katye a. Tinana te leve nan 2 komin an Ayiti, li fè 3 lanne nan vil natal li, aprè sa a l al ret nan Komin Kafou ki nan depatman Lwès peyi a jouktan l kite peyi a nan lanne 2009.
Tinana fas ak chanjman pou patisipe nan lòt konkou Mis
Nan lanne 2023 a li t ap panse patisipe yon lòt fwa nan konkou Pageant yo pou l te ka kontinye nan dezyèm etap li pa t deside kontinye an 2021 an, men li te twouve sa a pa te nesesè ankò. Men pou lanne 2024 sa a li te deside fè aplikasyon pou patisipe nan Miss New York USA, kote The MISS USA ORGANIZATION toujou òganize chak ane, men li te fè aplikasyon an twò ta. Sou sa a, li eksplike : « Mwen te jwenn repons Theresa Campbell ki se State Pageant Coordinator la, li te di m yo gentan fèmen enskripsyon pou konkou an pou ane sa a. […]» Li kontinye pou l di y ap enfòme l dirèkteman pou ane k ap vini an. Tinana panse se sèl fason sa a li pral patisipe nan yon Pageant ankò tou, se si sèlman li ta jwenn nenpòt Pageant ki aproche l direkteman e envite l patisipe, san se pa li ki voye aplikasyon an ale.
Angajman pou wòl sèks yo nan sosyete ak mouvman feminis la
« Sa a mwen angaje m ladan l yo se konvèsayon mwen fè ak moun ki nan anviwonman m yo pou ankouraje yo ak ba yo ankadreman de baz yon fanmi ka bay. Nan yon fanmi, mwen kwè fanm yo ka kontinye asire yo tout bezwen emosyonèl yo. Si m ta vle pale sou terori fonksyonalis la, yon teyori ki sipòte enpòtans fanmi nan yon sosyete, se yon kle ki ka mennen tou dwat nan yon bon estabilite sosyal. » Pou li, li enpòtan pou n baze n sou aspè sa yo epi ankadre valè ansanm ak prensip ki bay wòl sèks yo. Tinana kontinye pou l fè konnen, n ap remake wòl sèks yo chanje anpil nan sosyete a kote jounen jodi a nou ka wè gason enplike yo nan pran swen ti moun plis pase jan sa a te ye nan lanne anvan yo.
Li ajoute : « Mwen, franchman m vle angaje m nan pwomosyon enpòtans wòl diferan sèks yo nan sosyete a. Mwen vle depatman ki reponsab sa a nan edikasyon nasyonal menm prepare yo pou yo ofri yon nouvo metòd ki pral pèmèt yon edikasyon ki ankouraje devlopman entelektyèl ak filozofik sou baz sa a. Sa a pral ede n chanje jan chak moun panse endividyèlman sou konstwiksyon sosyal, politik e ekonomik yo.», li klè sou pozisyon l, travay sa a pa pral rive abouti nan yon sèl lannwit men sa a ap mande anpil konsantrasyon depi kounye a.
Antanke ansyen Miss Haiti International 2021 epi moun ki angaje l nan divès pati, Tinana gen yon pozisyon ki pataje nan sa a ki gen pou wè ak mouvman feminis lan an jeneral, li di : « Premyèman gen anpil valè nan mouvman feminis lan mwen sipòte, epi gen anpil lòt mwen pa sipòte. Pati mwen sipòte yo se pou tout moun jenralman fanm dwe gen egalite ant yo epi jwenn proteksyon kenpòt sèks yo, pandan y ap jwi libète seksyèl yo. M dakò lit pou ogmante chwa endividyèl moun ka fè yo, pandan n ap elimine estratifikasyon sèks. Epi sa a mwen pa sipòte nan mouvman an se paske li se jis yon ideyoloji ki gen orijin li nan Western epi valè y ap pwone yo sòti nan ane 1870 yo ». Pou li mouvman an pa gen rapò ak moun Ayiti ditou, pou l kore sa l di yo li ajoute : « Se yon problem mwen pa ka sispann refechi sou li, pwoblèm nan se esperyans fanm nwa yo te fè ak mouvman feminis nan peryod 70 yo. Lè mouvman an te refize asksepte patisipasyon fanm nwa ansanm ak bezwen fanm nwa yo, se fanm blan yo ki te deyè move pratik sa a. Nan ka ki pi popilè yo nou ka pale de fi ki rele Audre Lorde la ki te di fanm blan yo echwe mouvman feminis lan paske fanm sila yo te chita sou diferans ant koulè po yo. Sa a se yon koze ki pa janm pale ase nan lit feminis yo ap mennen. »
Enfliyans Moïse-Léna bò kote jenès la
Miss Haiti international 2021 an eksplike gen yon lè li te reponn nan yon entèvyou li pa gen anpil fanatik, men kounye a li reyalize li kòmanse genyen yon bon valè moun k ap gade sa a l ap fè yo, epi yo deside pran egzanp lan sou li pou yo patisipe nan Pageant tou. Epitou gen moun ki konn ekri l sou rezo sosyal yo tankou Instagram pou mande l ba yo konsèy nan sa yo dwe fè pou yo ka vin yon konpetitè nan Pageant tou. Tinana ajoute : «Mwen kwè plis moun mwen enfliyanse se moun nan komin Petit-Trou-de-Nippes lan. Mwen te vle gen yon konvèsasyon sou sa a ak direktè lekòl Lycée National komin sa. Youn nan lise mwen te reyisi kèlke lanne ladan l lè m te nan lekòl segondè .»
Tinana ki konnen enfliyans li pa bò kote jèn yo, deside kite yon mesaj pou yo : « M ap di nou pran tan nou nan lavi a epi konnen kilti ayisyèn nan se yon gwo esperyans pou nenpòt moun k ap viv nan li. M swete nou devlope ladrès nan sa ki gen pou wè ak defans tèt nou e fè pwomosyon pou pouvwa lapawòl kenpòt laj nou genyen an. Epi nou dwe konnen pouvwa enfòmasyon, e nou dwe toujou rete byen enfòme paske enfòmasyon louvri pòt ki san kle.» Lavi, pakou ak fason Tinana wè legzistans se yon gwo leson pou tout moun ki deside kwè nan rèv yo ak tèt yo pou yo ka rive pi devan. Pa dekouraje nan lavi, kontinye batay pou n pote solisyon pa n nan rekonstriksyon peyi a epitou rete kwè nan rèv nou pandan n ap swiv objektif nou yo tankou Moïse-Léna Jean-Louis.
Romy Jean François
Atik sa se pwopriyete prive © Gwoup Medya MAGHAITI 2024
